Kamień pamięci, serce narodu – średzki pomnik ma już 40 lat!

Do powstania pomnika w istotny sposób przyczynił się Władysław Kopacz, oficer Wojska Polskiego w stanie spoczynku. Jego ideę wsparł pan Tadeusz Kurpaski, nauczyciel historii w Liceum Ogólnokształcącym, który zaproponował jako miejsce lokalizacji Rynek Dolny – najbardziej godny dla takiego obelisku.

14 lipca 1985 roku pomnik został uroczyście odsłonięty i poświęcony przez duchownych katolickich. Przed monumentem odbywały się msze święte polowe, a sam akt odsłonięcia zgromadził tłumy mieszkańców Środy Śląskiej. Wówczas Władysław Kopacz wygłosił doniosłe słowa:

„Niechże obecne i następne pokolenia Polaków wiedzą, że w tym pomniku zawarte jest całe minione tysiąc lat Państwa Polskiego oraz życie wojów, rycerzy, żołnierzy legionistów, żołnierzy partyzantów, a także Żołnierzy Wojska Polskiego walczących o Polskę na wszystkich frontach, poległych i bestialsko pomordowanych przez okupantów z Zachodu jak i ze Wschodu.”

Do tych słów powróciła przed laty pani Gabriela Bogucka – moja nauczycielka i wychowawczyni w Szkole Podstawowej – przypominając je podczas obchodów Święta Konstytucji 3 Maja. Jej gest był dla mnie szczególnie wzruszający, jako syna pomysłodawcy pomnika.

Przez lata, wspólnie z właścicielami gazety "Roland", oddawaliśmy hołd Żołnierzom Polskim – często jako jedyni – m.in. przy okazji 100. rocznicy urodzin majora Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, rocznic Powstania Warszawskiego czy Bitwy pod Monte Cassino. Podczas jednej z takich uroczystości dostrzegł mnie burmistrz Bogusław Krasucki, który zaprosił gestem i słowem do wspólnego złożenia wieńca. To był przykład prawdziwej klasy i charyzmy.

Z czasem sytuacja uległa zmianie – samorządy gminny i powiatowy zaczęły coraz częściej organizować uroczystości patriotyczne. Mijały lata, a pomnik wymagał renowacji, którą władze miasta podjęły w 2016 roku. Odnowiony monument zdobią dziś dwa Orły: wojskowy, koronowany zgodnie z wzorem II Rzeczypospolitej oraz współczesny – oficjalny symbol państwowy.

Jednym z ważniejszych momentów w historii pomnika była wizyta prezydenta Andrzeja Dudy w 2020 roku, który, tuż przed wyborami, złożył wieniec i modlił się klęcząc przed obeliskiem. Dla mnie i mojej rodziny była to chwila dumy – pomnik, którego twórcą był mój Ojciec, stał się miejscem pamięci narodowej na najwyższym szczeblu.

Z głębi serca wierzę, że kolejne pokolenia średzian zachowają ducha patriotyzmu i gdy już nas zabraknie, nadal będą organizować uroczystości na średzkim Rynku – ku chwale Ojczyzny.     

Woytek Kopacz

Od Redakcji: Serdecznie dziękujemy Wojciechowi Kopaczowi za wieloletnie krzewienie wiedzy historycznej o naszym mieście. Szczególne wyrazy wdzięczności kierujemy do jego siostry Jolanty Kopacz, za wybór oraz przekazanie nam dokumentów i zdjęć z rodzinnego archiwum. Zachęcamy Państwa do odwiedzenia poniższej galerii, która stała się prawdziwą skarbnicą archiwalnych materiałów.